Zasada odroczonej gratyfikacji – fragment książki Raymonda Gabriela „Finansowe IQ – jak rozwijać inteligencję finansową u dzieci?”

Zasada odroczonej gratyfikacji
Kamień węgielny mocnego fundamentu finansowego
Raymond Gabriel

U wielu dorosłych osób, którym doradzałem, odkryłem, że głównym powodem ich kłopotów finansowych, były niewłaściwe postawy i sposoby myślenia o pieniądzach, a nie brak odpowiednich umiejętności czy wiedzy w sprawach finansowych. Wiele osób wie, co należy robić, a jednak nie jest w stanie zmusić się do tego. Powodem takiej sytuacji jest niechęć do zmiany swoich postaw i sposobu myślenia. Bez tej zmiany nie będzie jednak możliwe rozwijanie w sobie nowych rodzajów zachowań i postępowania. Dlatego kluczowym krokiem jest położenie fundamentu właściwego sposobu myślenia, zanim przejdziemy do nauki różnych technik i taktyk związanych z finansami

Zalety praktykowania odroczonej gratyfikacji
W jaki sposób stosowanie pojęcia odroczonej gratyfikacji może się przyczynić do ukształtowania wysokiej jakości charakteru twojego dziecka, który przygotuje je na sukces finansowy? Poniżej przedstawiam najważniejsze zalety praktykowania tej zasady.

1. Silny etos pracy

Etos pracy nie polega na długich godzinach ciężkiej pracy. Etos pracy to ciężka praca w dążeniu do odpowiednich rezultatów, w określonej sytuacji. Oznacza to, że będziesz zawsze pracował ciężej niż inni i płacił cenę za swój sukces, podczas gdy inni czasami będą szli na łatwiznę. Każdy kto ma wyrobiony etos pracy, prawie zawsze odniesie sukces. Jest on bowiem jednym z fundamentów sukcesu. W jaki sposób nakłonić dziecko, aby najpierw odrabiało lekcje, a dopiero potem się bawiło? Poprzez kultywowanie silnego etosu pracy. Aby go zyskać, dzieci muszą mieć najpierw wpojoną zasadę odroczonej gratyfikacji. Etos pracy będzie stanowił dla naszych dzieci silną podstawę w pracy, biznesie, finansach, inwestycjach oraz wielu innych dziedzinach życia.

2. Kontrolowanie emocji

(…) Wszelkie zakupy pod wpływem impulsu są właśnie przejawem braku kontroli nad emocjami. Zasada odroczonej gratyfikacji uczy dzieci, jak nie ulegać tym impulsom, co pozwoli im więcej zaoszczędzić, a tym samym zgromadzić więcej kapitału na inwestycje, które umożliwią szybsze wzbogacenie się.

3. Poświęcenie

Psycholog Malcolm Gladwell w swoim bestsellerze The Outliers mówi o „regule 10 tysięcy”, która polega na tym, że jeśli człowiek chce osiągnąć mistrzostwo lub stać się geniuszem w jakiejś dziedzinie, to musi poświęcić na nią dziesięć tysięcy godzin. Autor podaje za przykład Beatlesów, którzy na początku swojej kariery koncertowali w Niemczech po niemal 10 godzin dziennie, każdego dnia, przez kilka lat. Bill Gates zajmował się programowaniem przez kilka lat już jako dziecko w swoim szkolnym klubie komputerowym.

(…) Za każdym „talentem” uzdolnionej osoby kryją się prawdopodobnie lata praktyki – 10 tysięcy godzin. Oznacza to poświęcenie, ale odroczona gratyfikacja jest kluczem, który sprawi, że twoje dziecko zechce zapłacić cenę za swój sukces.

4. Pasja

Gdyby ktoś zadał mi pytanie, co jest jednym z najbardziej fundamentalnych kluczy do sukcesu, odpowiedziałbym, że jest nim pasja. To ona daje zdolność, aby się przebić, skłonność do zapłacenia ceny, aby coś osiągnąć czy za wszelką cenę zbudować, to ona czyni różnicę pomiędzy tymi, którzy odnoszą sukces, a tymi, którzy nie. Pasja jest ważnym czynnikiem w osiąganiu sukcesów. Gdy coś pójdzie nie tak, a wierz mi, że będzie się to zdarzać, nasze dzieci będą miały pokusę, aby zrezygnować czy wybrać łatwiejszą drogę i nie starać się tak bardzo. Zasada odroczonej gratyfikacji pomoże ukształtować w dziecku pasję i zdolność do osiągania celów poprzez ciężką pracę bez natychmiastowej nagrody, aby cieszyć się nią w pełni w przyszłości.

Wyobraźmy sobie trzylatka, który głośno krzyczy, ponieważ chce zjeść coś innego niż posiłek przygotowany dla niego przez rodziców. Matka, która się nim zajmuje, najpierw każe mu zjeść to, co dostał. Gdy to nie daje rezultatu, próbuje odwrócić jego uwagę, ale i to nie przynosi skutku. Matka traci cierpliwość, podnosi głos i grozi dziecku, lecz i to nie pomaga. W końcu wykończona i zażenowana sceną, którą urządziło jej dziecko, ulega mu i daje mu to, czego się domaga. Wzdycha przy tym ciężko: „Dlaczego sprawiasz mi tyle kłopotów?”.

Jeśli matka będzie nadal w ten sposób postępować, to za każdym razem będzie tylko utrwalać złe nawyki u dziecka, co doprowadzi je do dużych problemów w przyszłości. Może się wydawać, że rozwiązaliśmy problem doraźnie, bo dziecko już nie robi histerii, ale w rzeczywistości właśnie podważyliśmy zasadę odroczonej gratyfikacji, która ma wielkie znaczenie nie tylko w obchodzeniu się z pieniędzmi, lecz w każdej dziedzinie życia.

A teraz wyobraźmy sobie, że podobną histerię urządza nastolatka, ponieważ nie ma ochoty odrabiać lekcji, ale za to chce iść na imprezę z przyjaciółmi, którzy bynajmniej nie stanowią dobrego wzoru do naśladowania. Nasza nastolatka chce się cieszyć chwilą, zamiast żyć w taki sposób, który zaprocentuje w przyszłości. Aby więc ją uspokoić, ojciec mówi: „Odrób lekcje, to będziesz mogła pójść”. W taki właśnie sposób dokonał sabotażu przyszłości dziecka.

Jeśli będziemy jeść, cokolwiek chcemy i kiedy tylko mamy na to ochotę, to bardzo szybko będziemy mieli nadwagę i pogorszy się stan naszego zdrowia, ponieważ nie praktykujemy zasady odroczonej gratyfikacji. Jeśli jednak będziemy traktować słodycze jako nagrodę, nauczymy w ten sposób nasze ciało dyscypliny w oczekiwaniu na gratyfikację ze względu na wyższe dobro, jakim jest nasze zdrowie.

Zasada odroczonej gratyfikacji ma zastosowanie w każdej sferze życia, jak na przykład małżeństwo, praca, nauka, relacje i we wszelkich dobrych nawykach. Wyobraźmy sobie człowieka, który chce robić wszystko, na co tylko ma ochotę i kiedy ma ochotę, bez względu na innych ludzi. Z pewnością taka osoba nie będzie miała zbyt wielu przyjaciół.

Upraszczając, można by powiedzieć, że ci, którzy nie stosują zasady odroczonej gratyfikacji, nie odnoszą w życiu sukcesów. Z drugiej strony, ci którzy ją stosują, mają wyraźną przewagę nad innymi, gdyż wiele osób nie uświadamia sobie w dostateczny sposób potrzeby życia według tej zasady.

Odroczona gratyfikacja ma oczywiście wielkie zastosowanie w podejściu do pieniędzy. W wyniku prowadzenia wielu szkoleń dokonałem pewnego ważnego spostrzeżenia. Podczas gdy mnóstwo ludzi chciałoby szybko dojść do milionów i inwestować w dobrej jakości aktywa, jak na przykład nieruchomości, równocześnie ci sami ludzie nie są w stanie zgromadzić jakiegokolwiek kapitału na rozpoczęcie inwestowania. Gdybym nawet miał im zaproponować jakąś okazję inwestycyjną – tak zwanego „pewniaka” z gwarantowanym zwrotem – to i tak nie byliby w stanie z niej skorzystać z powodu braku kapitału. Ci ludzie nigdy nie odraczali konsumpcji w zamian za przyszłe korzyści płynące z gromadzenia kapitału.

Stosowanie odroczonej gratyfikacji

W jakich dziedzinach życia znajduje zastosowanie odroczona gratyfikacja?
1. Nauka

Dzieci najpierw będą się uczyć, a potem będą cieszyć się korzyściami płynącymi ze zdobytej wiedzy.

2. Praca

Będą się wyróżniać się jako pracownicy, którzy kończą to, co zaczęli i którzy płacą cenę za wykonanie zadania na czas. To rzadka i coraz bardziej poszukiwana obecnie cecha na rynku pracy.

3. Zdrowie

Będą ćwiczyć i uprawiać sport, aby zadbać o swoje zdrowie, ponieważ potrafią oprzeć się pokusie włóczenia się dookoła i wegetowania godzinami przed telewizorem.

4. Nawyki żywieniowe

Będą się odżywiać się tym, co zdrowe, ponieważ mają świadomość, że służy to dobru ich ciała w dłuższej perspektywie.

5. Pieniądze

Będą oszczędzać pieniądze, ponieważ nauczyły się nie ulegać chwilowym impulsom.

6. Biznes

Będą pracować ciężej niż inni pracownicy, ponieważ będą mieli świadomość, że w ten sposób inwestują w swoją przyszłość.

7. Zakupy

Będą powstrzymywać się od kupowania tego co najnowsze i najmodniejsze, aby oszczędzać na inwestycje, które w późniejszym czasie przyniosą im zyski.

Bez kapitału inwestycyjnego nie ma wzrostu finansowego

Jeśli nie masz kapitału na inwestycje, nie będziesz mógł skorzystać z okazji na wzrost finansowy.

Dlaczego ludzie cierpią na tę przypadłość? Chcą się uczyć, chcą inwestować, a mimo to nie mają wystarczającej ilości pieniędzy. Dlaczego?

Ponieważ nie mają wyrobionych właściwych nawyków finansowych, żyją z miesiąca na miesiąc, od wypłaty do wypłaty. Abyś mógł stać się inwestorem, musisz najpierw nauczyć się oszczędzać. Abyś mógł oszczędzać, musisz mieć wyrobione odpowiednie nawyki, a żeby z kolei je mieć, musisz zrozumieć zasadę odroczonej gratyfikacji.

Jeśli zdołamy wpoić naszym dzieciom pojęcie odroczonej gratyfikacji w obchodzeniu się z pieniędzmi i sprawimy, że będą ją stosować, zapewnimy im wielką przewagę w życiu. Dzięki niej nauczymy je najważniejszych nawyków, jak choćby umiejętności oszczędzania, którego rezultatem z pewnością będzie przyrost kapitału. Wówczas, po jakimś czasie, będą miały zgromadzoną wystarczającą ilość kapitału, aby rozpocząć inwestowanie i zacząć wykorzystywać okazje, które pomogą im zebrać wielkie żniwo w przyszłości.

Nasze dzieci będą miały przewagę nad innymi, ponieważ unikną losu ponad 90% populacji świata, z których wielu jest nawet bardzo dobrze wykształconych. Każdy z nich chce mieć więcej majątku, inwestować kapitał i pomnażać pieniądze, ale nie stosują zasady odroczonej gratyfikacji, która jest niezbędna do zgromadzenia kapitału, żeby móc w ogóle zacząć.

Kształtowanie nawyku odroczonej gratyfikacji

W jaki sposób wpajamy dziecku zasadę odroczonej gratyfikacji? Aby odpowiedzieć na to pytanie, najpierw musimy zadać inne. Co sprawia, że ludzie wydają pieniądze na rzeczy, których w ogólne nie potrzebują? Odpowiedzią jest nasze postrzeganie nagrody i potrzeba natychmiastowego zaspokojenia pragnień.

Oto co możesz robić, aby ukształtować w dziecku nawyk odroczonej gratyfikacji:
1. Regularnie mów „nie”

Odmawiaj dziecku za każdym razem, gdy chce kupić coś, czego naprawdę nie potrzebuje. Rób to regularnie. Wówczas dziecko nauczy się, że nie zawsze może mieć wszystko, czego chce, a to pozwoli mu znajdować inne sposoby czerpania satysfakcji. Jednakże bądź ostrożny, aby nie rozgoryczać swojego dziecka. Jeśli nabędzie przekonania, że jest wychowywane w atmosferze skąpstwa, to w wieku dorosłym, gdy zacznie pracować i zarabiać, może stać się bardzo rozrzutne. Postępuj z wyczuciem, w jakich sytuacjach mówić „nie”, a kiedy się zgadzać.

2. Stwarzaj okazje do nagradzania osiągnięć

Wyznaczaj dziecku w domu drobne zajęcia porządkowe i nakłaniaj je do wykonywania tych zadań jak najlepiej, aby mogło otrzymać nagrodę. Wymyśl jakiś system ocen, sprawdzaj jakość jego pracy z comiesięcznym arkuszem i wpisuj w nim przyznane oceny. Na przykład, „sprzątanie stołu po obiedzie”. Poproś dziecko, żeby sprzątało stół po każdym posiłku i oceń jego pracę w skali 1-5. Jeśli posprząta doskonale, przyznaj mu piątkę, a jeśli słabo – jedynkę. Wpisuj oceny przez cały miesiąc, a średnia zdecyduje o poziomie nagrody.

Po pierwsze, dziecko nauczy się, że w życiu nie ma nic za darmo i że na nagrodę trzeba zasłużyć. Po drugie, będzie chciało podnosić standard tego, co robi, aby dążyć do doskonałości w każdym innym zadaniu. W ten sposób doskonałość stanie się jego nawykiem. Oczywiście wciąż możesz mu dawać prezenty na urodziny albo za jakieś szczególne osiągnięcia.

3. Pokazuj potencjał czekania

Pokazuj, ucz i wpajaj dziecku, że jeśli przed kupnem czegoś poczeka, to zwykle będzie mogło kupić tę samą rzecz taniej. Ucz je czekania na wyprzedaże, zabieraj do sklepu i pokazuj rzeczy, które zostały przecenione w okresie, kiedy czekaliście. Śledź cenę danej rzeczy razem ze swoim dzieckiem.

Jeśli na przykład „wyjdzie” najnowszy iPad czy jakiś nowy telefon, twój nastolatek zapewne będzie chciał go mieć. Wszyscy jego koledzy już go mają, więc twoje dziecko myśli, że też go „potrzebuje”. Prawdopodobnie powie ci, że ten stary już nie jest taki fajny i że nie ma takich czy innych funkcji. Wówczas powiedz mu, że zaczekacie, aż cena urządzenia spadnie. Zabierz go do sklepu i zanotujcie cenę. Po jakimś czasie (3-6 miesięcy) udajcie się do tego samego sklepu i znowu pokaż mu cenę. W ten sposób uczysz dziecko robić zakupy.

4. Pokazuj i utrwalaj nawyk oszczędzania pieniędzy

Traktuj oszczędzanie pieniędzy jak zabawę. Oszczędzanie jest nawykiem, a każdego nawyku łatwo się nauczyć poprzez zabawę. Gdy się ożeniłem, szybko odkryłem, że moja żona ma lepsze nawyki niż ja. Gasiła światło, gdy wychodziła z pokoju, wyłączała klimatyzację w biurze, gdy wszyscy opuszczali jakąś salkę konferencyjną, zakupy robiła tylko na wyprzedażach. Miała mnóstwo innych nawyków, które przynosiły rodzinie znaczne oszczędności.

Wygrywała, rozbijając system gry. Kupowaliśmy tańsze wakacje, korzystając z tańszych lotów. Zaopatrzenie do firmy dostawaliśmy po najniższych stawkach. Zawsze gdzie tylko mogła, starała się renegocjować warunki zakupów. Gdy przeanalizowaliśmy jej nawyki, odkryliśmy, że przede wszystkim CZEKAŁA i SZUKAŁA OKAZJI. Na tym właśnie poległa odroczona gratyfikacja w działaniu.

Finansowe IQ to książka zarówno dla rodziców, jak i dla dzieci, której celem jest położenie właściwego fundamentu dla budowania wolności finansowej w życiu. Uczy ona rodziców, w jaki sposób kształtować stabilizację finansową i przekazywać dzieciom ważne zasady, które przygotują je do sukcesów finansowych. Przedstawione tutaj zasady są proste i łatwe do zrozumienia oraz wdrożenia w życie. Zostały wykorzystane w praktyce zarówno u dzieci, jak i u dorosłych w celu zbudowania nowych podstaw przełomu w finansach.

W nadchodzących latach dzieci będą potrzebowały różnych typów inteligencji finansowej, aby były w stanie funkcjonować jako dorośli w coraz bardziej kosztownym, konkurencyjnym i zmieniającym się świecie. Samo IQ już nie wystarczy. Będziemy potrzebować finansowego IQ! Aby odpowiednio przygotować nasze dzieci do wejścia w świat, musimy wyposażyć je w nowe typy inteligencji finansowej czy też inaczej mówiąc – finansowe IQ. (…) Wierzę, że zawarte tu narzędzia są potrzebne twojemu dziecku nie tylko po to, aby przetrwać w życiu, lecz aby ROZWIJAĆ SIĘ w nadchodzących latach.