Tekst: Katarzyna Gołoś
Polacy należą do smakoszy herbaty. Spróbuj przeprowadzić wywiad wśród znajomych na temat ich herbacianych gustów, a przekonasz się, że jak zwykle – gdzie pięciu Polaków, tam sześć różnych zdań… Która najlepsza? Tego się nie dowiemy. Wobec tego może zapytajmy: która najzdrowsza?
Herbata to napar z liści krzewu herbacianego należącego do rodzaju kamelia (Camellia). Można wyróżnić jej pięć rodzajów: czarna (z liści w pełni fermentowanych), czerwona i żółta (z liści poddawanych tylko częściowej fermentacji), zielona i biała (liście niefermenowane). Każdy z tych rodzajów można kupić w formie herbaty liściastej, ekspresowej i granulowanej.
Pokaż kotku, co masz w środku
W zależności od rodzaju oraz formy herbaty mają w swoim składzie różne ilości rozmaitych związków. Na przykład w świeżych liściach tej rośliny 36% stanowią polifenole, 25% węglowodany, 15% białka, 6,5% lignina, 5% związki popiołowe, 4% aminokwasy, 2% tłuszcze, 1,5% kwasy organiczne, 0,5% chlorofil i mniej niż 0,1% karotenoidy i substancje lotne.
Nie tylko na niestrawność
Najsilniejsze działanie mają herbaty białe i zielone, ponieważ nie zachodzą w nich przemiany fermentacyjne związków polifenolowych.
Napar z herbaty zielonej i czerwonej sprzyja trawieniu i usuwa uczucie przepełnionego żołądka. Pobudza wydzielanie soków żołądkowych, poprawiając trawienie. Ponadto zielona herbata to napar o odczynie zasadowym, w związku z czym chroni organizm przed zakwaszeniem, buforując dietetyczne błędy.
Zawarta w herbatach mieszanina składnikow polifenolowych skutecznie zwalcza bakterie i wirusy, dzięki czemu herbaty mogą być stosowane zarowno do przeciwdziałania, jak i do leczenia wspomagającego chorob infekcyjnych, np. grypy, przeziębienia, biegunki oraz stanów zapalnych śluzówki jamy ustnej lub dziąseł.
Zielona herbata wspomaga również procesy oczyszczania organizmu i obniża poziom złego cholesterolu. Może być stosowana wspomagająco w leczeniu: cukrzycy, infekcji i stanów zapalnych, leukemii, problemów trawiennych, osłabienia układu kostnego. W tradycyjnej medycynie chińskiej zieloną herbatę zaleca się również w leczeniu wspomagającym takich schorzeń jak dyfteryt i czerwonka. Herbatę można z dobrym skutkiem stosować również w leczeniu chronicznych stanów wirusowego zapalenia wątroby, gdyż wykazano, że polifenole zapobiegają obniżeniu ilości białych ciałek krwi.
Długotrwałe, regularne spożywanie herbaty zielonej i czarnej powoduje silne działanie antyoksydacyjne i zapobiega lub opóźnia rozwój chorób, których patogeneza związana jest z zachwianiem równowagi redoks. W licznych badaniach wykazano wypływ polifenoli herbat na hamowanie procesów nowotworowych, ale zależność pomiędzy spożywaniem herbaty a ryzykiem wystąpienia nowotworu nie jest jeszcze do końca poznana.
Na piękny uśmiech
Zarówno zielona, jak i czarna herbata wzmacniają zęby i chronią przed próchnicą. Efekt ten należy tłumaczyć stosunkowo wysoką zawartością fluoru. Działanie to uzupełnia przeciwbakteryjne działanie polifenoli, ograniczające powstawanie płytki nazębnej. Liczne badania potwierdziły, że w wyniku regularnego płukania jamy ustnej herbatą zachorowalność na próchnicę zmniejsza się o połowę oraz że pijący duże ilości herbaty z reguły rzadziej zapadają na schorzenia w obrębie jamy ustnej i uzębienia.
Zamiast kawy
Pobudzające działanie herbaty zielonej i czarnej jest powszechnie znane, lecz nie każdy wie, że choć zawiera ona kofeinę, działa inaczej niż kawa. Kofeina zawarta w kawie jest wchłaniana już w żołądku, w związku z czym działa bardzo szybko. Ten sam związek zawarty w herbacie przyswajany jest dopiero w jelitach, toteż znacznie wolniej przedostaje się do krwiobiegu. Zawarte w herbacie garbniki również spowalniają wchłanianie kofeiny. Dzięki temu pobudzające działanie herbaty przebiega wolniej i jest dłuższe.
Katarzyna Gołoś jest dietetyczką i instruktorką fitness / Katarzyna Gołoś Centrum Zdrowia, program.zdrowia@gmail.com
